Stichting Oorlogserfgoed Midden-Limburg

Door Ron Mans

John & Kathy Gowlett bij het graf in Nederweert.

Op 9 oktober 2022 heeft de 80-jarige John Gowlett en zijn vrouw Kathy, de zoon van een op 23 januari 1945 in Montfort gesneuvelde Britse militair, het graf van zijn vader John Thomas Gowlett bezocht. De vader die hij nooit bewust heeft gekend. John en zijn tweelingzus Jacky zijn op 6 februari 1942 geboren. Twee weken voordat ze 3 jaar werden, sneuvelde hun vader in Montfort. Enkele jaren na de oorlog is Violet, de echtgenote en weduwe van John Thomas hertrouwd. Ze heeft de kinderen later verteld dat ze had gehoord dat hun vader in een huis in Montfort zou zijn gedood na de inslag van een granaat. 

John Thomas en echtgenote Violet met hun tweeling in 1944, voordat hij overseas zou gaan. Jacky op de arm van haar moeder, John op de arm van zijn vader.

Private John Thomas Gowlett maakte destijds deel uit van 1^st/5^th Bn Queen’s Royal Regiment. Dit bataljon was op 23 januari 1945 ontplooid bij Aandeberg, ten noorden van het dorp Montfort. In de avond er voor, in de nacht en in de ochtend zijn de 3 infanterie compagnieën van het Queen’s bataljon ter versterking naar Aandeberg gebracht om daar de gevechten bij de huidige rotonde te ondersteunen. Duitse Fallschirmjäger boden hier hardnekkig weerstand en voerden tegenaanvallen uit. De verslechtende situatie maakte het noodzakelijk dat meer er infanterie nodig was. Een ander bataljon zou in de loop van de dag eerst het noordelijk bosgebied gaan zuiveren, terwijl de Queen’s het gebied bij Aandeberg zouden consolideren. Gedurende de dag werden de compagnieën van het Queen’s bataljon blootgesteld aan machinegeweer- en mortiervuur. Ook lag het gebied bij Aandeberg geregeld onder hevig Duits artillerievuur. Het bataljon had 16 verliezen op 23 januari 1945: 7 gesneuvelden en 9 gewonden. Ook de 26-jarige private John Thomas Gowlett was één van hen die om het leven is gekomen door dit granaatvuur.

Enlisted in 1939 bij het Essex Regiment.

Private John Thomas Gowlett heeft in 1939 dienst genomen bij de Territorials, het Britse territoriale leger voor de Home Defence. Afkomstig uit het graafschap Essex, werd hij dan ook bij het Essex Regiment ingedeeld (Army No. 2040517). 

Volgens een overlijdensbericht uit de lokale krant is hij op 6 juni 1944 overseas gegaan en geland tijdens D-Day in Normandië. Tijdens de invasie is het 2nd Bn Essex, een bataljon dat deel uitmaakte van de 50th (Northumbrian) Division, aan land gegaan op Gold Beach. Op het einde van 1944 is deze divisie door personeelsgebrek gereorganiseerd, vanwege de verliezen bij de infanterie van het Britse leger. De divisie werd in december terug gestuurd naar de UK en tot een trainingsdivisie gemaakt. Een klein deel van de veteranen zouden daar de trainingen gaan verzorgen, maar het grootste deel van het personeel werd naar andere divisies van het Britse leger overgeplaatst om de “openstaande vacatures” weer in te gaan vullen. Het is dus zeer waarschijnlijk, dat ook private John Thomas Gowlett in december 1944 bij het 1^st/5^th Bn Queen’s ingedeeld werd. Dit bataljon maakte na de reorganisatie deel uit van de 131st Infantry Brigade van de 7th Armoured Division (de zogenaamde Desert Rats), dat op 7 december weer naar het front werd verplaatst naar het gebied bij Wehr, net over de grens in Duitsland. Op 10 januari 1945 werd 1^st/5^th Bn Queen’s afgelost om zich in Geleen te gaan voorbereiden voor hun deel in Operation Blackcock. 

Uitleg door Henk Penders (rechts op de foto) over de gevechtshandelingen bij de Vloedgraaf. 

Voorafgaand aan het bezoek aan het graf van zijn vader, werd een dag eerder ook een rondleiding verzorgd over het voormalige gevechtsveld bij Baakhoven en Dieteren. Bij de kerk in Dieteren was een voorlopige begraafplaats ingericht, waar gesneuvelde militairen werden begraven tijdens operatie Blackcock. Ook John Thomas Gowlett heeft hier een veldgraf gekregen. Hierna is uiteindelijk ook Aandeberg in Montfort bezocht, waar zijn vader is gesneuveld. Het is onduidelijk in welke compagnie John Thomas Gowlett was geplaatst. Om toch een beeld te geven van de gevechtshandelingen van het bataljon tijdens Operation Blackcock, wordt aan de hand van het oorlogsdagboek in het kort de periode van 13 t/m 23 januari 1945 geschetst. 

In een voorbereidende aanval op 13 januari 1945, 3 dagen voor de hoofdaanval van operatie Blackcock zou beginnen, werd Baakhoven door D Company veroverd. Nadat Flailtanks een route door een mijnenveld hadden vrijgemaakt en ondersteund door het Carrier- en het mortierpeloton werd het buurtschap ingenomen om als startlijn te dienen voor aanvang van de operatie. Maar in de avond op 13 januari volgde er al een Duitse tegenaanval op compagniessterkte. Na een hevig gevecht werd uiteindelijk de uitgangspositie weer veilig gesteld, er werden 17 verliezen (KIA/WIA) geleden. Bij de vijand werden 27 doden geteld.

Tijdens de openingsaanval van Operation Blackcock op 16 januari 1945, werd de Vloedgraaf tussen Baakhoven en Dieteren overgestoken. A Company was tijdens de aanval onder bevel gesteld bij een ander bataljon (9th Durham Light Infantry) en had de opdracht om de zogenaamde concrete works (steenfabriek) ten zuiden van Dieteren te veroveren. Zonder veel tegenstand werd de fabriek ingenomen. Gedurende de dag kreeg het bataljon de opdracht te verplaatsen naar Gebroek, om in de nacht van 17 januari de Vloedgraaf over te steken en vanuit het westen Susteren aan te vallen. Nog tijdens het oversteken vond er een Duitse tegenaanval plaats. Vijandelijke mitrailleur-teams namen de compagnie aan de spits en de tactische bataljonscommandopost onder vuur. De Duitse aanval werd uiteindelijk afgeslagen en om 08.00 uur in de ochtend had B Company (geleid door Major J.E. Evans) zich genesteld in het noordelijk deel van Susteren. Hier werden ze aangevallen door een Duits bataljon, ondersteund door 6 tanks. Een peloton werd onder de voet gelopen en de commandopost van B Company lag hevig onder vuur. Pas nadat de eigen tanks van het 1st Royal Tank Regiment de Vloedgraaf waren overgestoken verbeterde de kritische situatie. Twee vijandelijke tanks werden uitgeschakeld, waarvan Corporal Dolly met de PIAT één voor zijn rekening nam. Toen de Britse tanks verschenen, trok ook de Duitse infanterie zich terug en om 15.00 uur was Susteren vrij van vijand. Er werden ongeveer 40 Duitse krijgsgevangenen gemaakt, maar de verliezen van de Queen’s waren aanzienlijk: 39 doden/gewonden en 29 vermisten. 

Op 18 januari was het gebied bij het treinstation Susteren nog altijd door de Duitsers bezet. Nadat dit gebied onder handen was genomen door geconcentreerde Britse artillerie beschietingen kon de infanterie met het zuiveren beginnen. Er werden 37 krijgsgevangenen gemaakt en later werden nog eens 40 achterblijvers binnen gebracht. 

Een dag later op 19 januari volgden nog enkele zuiveringsopdrachten en tijdens de nacht werd het Queen’s bataljon verplaatst naar Slek, van waar het patrouilles uitbracht op de flank richting klooster Lilbosch. 

Op 21 januari werd het bataljon in Slek afgelost en verplaatst naar Echt voor rust en onderhoud. Maar omdat in de avond van 22 januari en de daaropvolgende nacht een kritische toestand was ontstaan voor de Britten in Montfort, werden uiteindelijk alle infanterie compagnieën van de Queen’s hier ingezet om situatie veilig te stellen. Op 23 januari was het gehele bataljon, met uitzondering van de bataljonscommandopost te Sint Joost, ontplooid bij Aandeberg. Er sneuvelden die dag 7 militairen van het 1^st/5^th Bn Queen’s Royal Regiment:

Captain H.S. Morshead

Corporal W.H. Hancox

Private R.J. Aubrey

Private J. Curtis 

Private J.T. Gowlett

Private M.D. Hardingham

Private W.H. White

Een dag later worden de compagnieën van de Queen’s bij Aandeberg afgelost. Maar de oorlog stopt niet en zal gewoon weer verder gaan, nog meer offers zullen er gebracht moeten worden.

De 7 militairen van het 1^st/5^th Bn Queen’s Royal Regiment die in Montfort zijn gesneuveld, werden na de oorlog op de Britse militaire begraafplaats te Nederweert herbegraven. 

Op 9 oktober 2022 heeft John Gowlett na een korte plechtigheid en kranslegging, aan het graf van zijn vader afscheid genomen: “Never known, but never forgotten”.